Ποια ήταν η περίφημη Ψωροκώσταινα; (βίντεο)

http://www.pronews.gr/istoria/118326_poia-itan-i-perifimi-psorokostaina

Πώς έμαθαν οι αρχαίοι την πτώση της Τροίας; Το μήνυμα διένυσε 550 χιλιόμετρα μέσα σε μία νύχτα πριν από 3.000 χρόνια. Φρυκτωρίες, η επινόηση των Ελλήνων που "εκμηδένιζε" τις αποστάσεις (βίντεο) - ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ

https://shar.es/1TfXvG

Πώς βγήκε η φράση «τα μυαλά σου και μια λίρα και του μπογιατζή ο κόπανος».

Ποιoς ήταν ο δίμετρος Αλβανός που έτρεμαν οι φτωχοί Αθηναίοι;

   Την εποχή της Τουρκοκρατίας υπήρχε στην Αθήνα ένας Αλβανός που γύριζε στα διάφορα σπίτια των χριστιανών και μάζευε τον καθιερωμένο κεφαλικό φόρο, το χαράτσι. Ονομαζόταν Κιουλάκ Βογιατζή. Ήταν περίπου δύο μέτρα ψηλός και το άγριο πρόσωπό του ήταν κατάμαυρο και βλογιοκομμένο. Οι Έλληνες μόνο που τον έβλεπαν, τους κοβόταν η ανάσα. Ο λόρδος Βύρωνας, ο οποίος τον γνώρισε από κοντά, γράφει ότι «έμοιαζε σαν δαίμονας που ξεπήδησε από την κόλαση» κι ότι τα παιδιά πάθαιναν ίλιγγο τρόμου, όταν τον αντίκριζαν, ξαφνικά, μπροστά τους». Ο Κιουλάκ Βογιατζή κρατούσε πάντοτε στα χέρια του ένα κοντόχοντρο κόπανο και με αυτόν απειλούσε τους χριστιανούς. Έλεγε, δηλαδή, ότι θα τους σπάσει το κεφάλι αν δεν του έδιναν μια χρυσή λίρα ή δυο φλουριά, όπως απαιτούσε ο κεφαλικός φόρος κάθε έξι μήνες. Ο Αλβανός, όμως, αυτός ήταν τόσο κουτός ώστε δεν μπορούσε να ξεχωρίσει τα διάφορα νομίσματα της εποχής εκείνης. Έτσι, πολλούς Έλληνες, που δεν είχαν να πληρώσουν, του έδιναν μερικές μπρούτζινες δεκάρες που τις γυάλιζαν προηγουμένως για να φαίνονται χρυσές και τον ξαπόστελναν. Από τότε λοιπόν έμεινε η φράση που λέμε, συνήθως για τους ελαφρόμυαλους. Μπογιατζής δεν ήταν άλλος από το Κιουλάκ Βογιατζή με τον κόπανό του, που είχε πολλή δύναμη και λίγο μυαλό... 

Πηγή: 3.000 λέξεις και φράσεις παροιμιώδεις, του Τάκη Νατσούλη, εκδόσεις ΣΜΥΡΝΙΩΤΑΚΗΣ
Αντιγραφή άρθρου από το:: http://www.mixanitouxronou.gr

Ιούλης ο Αλωνάρης

Ο Ιούλιος ονομάζεται και Αλωνάρης ή Αλωνιστής αφού στον μήνα αυτό γίνεται το αλώνισμα των δημητριακών. Παλαιότερα, όταν δεν υπήρχαν οι σύγχρονες μηχανές οι γεωργοί μας καθάριζαν από τα αγριόχορτα το αλώνι που βρίσκονταν σε μέρος που να το φυσούν οι περισσότεροι άνεμοι και ήταν στρωμένο με πέτρα ή συχνότερα με χώμα.

Το αλώνι είχε σχήμα κυκλικό και στη μέση βρίσκονταν το «στρίγερο» ή «στρέντζερο» ή «στρογερό», το ξύλινο δοκάρι γύρω από το οποίο έτρεχαν τα ζώα που θα αλώνιζαν τα στάχυα. Τα βόδια, τα άλογα, τα γαϊδούρια ή τα μουλάρια που χρησιμοποιούνταν ήταν ζεμένα το ένα δίπλα στο άλλο και γυρνούσαν γύρω από το κεντρικό στύλο ποδοπατώντας έτσι τα στάχυα. Πολλές φορές χρησιμοποιούσαν και την «δοκάνα», μια ειδικά διαμορφωμένη πλατφόρμα που θρυμμάτιζε τα στάχυα. Κατόπιν με ένα δικριάνι σαν φτυάρι ξεκινούσε το λίχνισμα, η διαδικασία που ξεχώριζε τον καρπό από το άχυρο με την βοήθεια του ανέμου. Σύμφωνα, πάντως, με τα έθιμα του αλωνισμού δεν κάνει να έρθει στο αλώνι γυναίκα με ρόκαγνέθοντας γιατί «είναι ξωτικιά και διώχνει τον άνεμο και δεν μπορούν να ανεμίσουν (λιχνίσουν)». Πολλά από τα έθιμα αυτά προέρχονται μάλιστα από τα αρχαιοελληνικά Θαλύσια, προς τιμήν της Δήμητρας. Με το λίχνισμα, όμως, συνδέεται και ο προφήτης Ηλίας που διαφεντεύει τους ανέμους, γι’ αυτό άλλωστε ο Ιούλιος ονομάζεται και Αηλιάτης ή Αηλιάς.

Θέρισμα ή θερισμός : οι αγρότες κόβουν τα στάχυα με δρεπάνια ή με κόσες.

                                       



Αλώνισμα : οι αγρότες ξεχωρίζουν τα στάχυα από τους σπόρους

Όλα αυτά όμως αποτελούν πια παρελθόν καθώς με τις σύγχρονες θεριζοαλωνιστικές μηχανές το θέρισμα και το αλώνισμα γίνονται ταχύτερα και με λιγότερο κόπο. 

πηγή : http://el.wikipedia.org

Μολύκρειο

Το Αρχαίο Μολύκρειο βρισκόταν στις τελευταίες δυτικές εσχατιές της Δυτικής Λοκρίδας, κοντά στα όρια της Αιτωλίας, στην επικυριαρχία της οποίας περιήλθε αργότερα. Ήταν κοντά στο ακρωτήριο Αντίρριο, το οποίο εντασσόταν στην περιφέρειά της και ονομαζόταν Μολυκρικόν Ρίον. Αρχαίος αγροτικός οικισμός, που ανακαλύφθηκε 1 περίπου χιλιόμετρο βόρεια του Αντιρρίου στη θέση Δραγατσιά, κατά τις εργασίες σύνδεσης της Γέφυρας με την εθνική οδό, επιβεβαιώνει ότι το αρχαίο Μολύκρειο απλωνόταν από το Αντίρριο μέχρι τον Άγιο Γεώργιο Μολύκρειου.

Ήταν οχυρωμένη πόλη και εξαιτίας της θέσης της κοντά στην είσοδο του Κορινθιακού Κόλπου, είχε μεγάλη στρατηγική σημασία, ιδιαίτερα για τις ναυτικές επιχειρήσεις. Διέθετε λιμάνι αφιερωμένο στον Ποσειδώνα, ενώ υπήρχε και περίλαμπρος ναός αφιερωμένος σ’ αυτόν. Αυτό συνετέλεσε στο να αναπτυχθεί το Μολύκρειο ως εμπορικό κέντρο της περιοχής. Το Μολύκρειο ιδρύθηκε μετά την κάθοδο των Δωριέων στην Πελοπόννησο και υπήρξε αποικία των Κορινθίων τον 7ο π.Χ. αιώνα και ύστερα των Αθηναίων κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου στα μέσα του 5ου αι.

Το 431 π.Χ. καταγράφεται ναυμαχία μεταξύ των Αθη- ναίων, υπό τον στρατηγό Φορμίωνα και των Λακεδαιμονίων, με αρχηγό τον Κνήμονα. Οι Λακεδαιμόνιοι υπέστησαν πανωλεθρία και κατέφυγαν στο Ρίο, ενώ οι Αθηναίοι νικητές προσάραξαν στο Μολυκρικόν Ρίον. Όμως στο 426 π.Χ. το Μολύκρειο καταλήφθηκε από τους Λακεδαιμόνιους. Φαίνεται ότι περιήλθε στους Αιτωλούς μετά την κατάληψη της Ναυπάκτου το 338 π.Χ. Το αρχαίο Μολύκρειο εντοπίζεται στη θέση Ελληνικό του Μολυκρείου, παρότι λέγεται Ελληνικό της Βελβίνας. Από τις ανασκαφές στην περιοχή έχει αποκαλυφθεί η στενή και επιμήκης τειχισμένη ακρόπολη. Στον περίβολό της έχουν αποκαλυφθεί καλοδιατηρημένα τα θεμέλια μεγάλου δωρικού ναού του 4ου π.Χ. αιώνα, αφιερωμένου στον Ποσειδώνα. Το σχήμα του είναι επίμηκες ορθογώνιο και η κρηπίδα του κατασκευασμένη από φαιό και ασβεστόλιθο έχει τρεις αναβαθμούς. Φαίνεται ότι ο ναός αυτός δεν πρόφθασε να ολοκληρωθεί. Η χρονολογία κατασκευής του δεν μπορεί να είναι πριν το 400 π.Χ.. Έχουν βρεθεί επίσης και άλλα οικοδομήματα, μεταξύ των οποίων μια κυκλική δεξαμενή και μια στοά.

Το Τοπικό Διαμέρισμα του Μολύκρειου περιλαμβάνει και τους οικισμούς Πλατανίτης, Άνω Πλατανίτης και Φραγκαίικα. Το Μολύκρειο με το παλιό του όνομα Μούι (Μούη) είναι μεταπαναστατικός οικισμός. Προεπαναστατικός οικισμός στην ίδια περιοχή είναι το χωριό Άγιος Γεώργιος που βρίσκεται σε περίοπτο λόφο (281 μ.), ΒΔ του Μολύκρειου. Εδώ υπήρχε βυζαντινή μονή. Κοντά στο ναό μέσα στο γούπατο υπάρχει το τοπωνύμιο Παλιοχώρι, μια περιοχή γεμάτη κεραμίδια. Στο λόφο του Αγίου Γεωργίου, όπου βρίσκεται ο ομώνυμος ναός και η θέα είναι απέραντη, υπάρχουν τεράστιες κροκάλες οι οποίες εντυπωσιάζουν. Η πλάκα που βρίσκεται στη νότια είσοδο του ναού έχει την κτητορική επιγραφή και δεν διαβάζεται εύκολα, καθώς έχει σκεπαστεί από τον ασβέστη. Έχουν γραφεί δύο αναγνώσεις 1851 και 1862. Σε μια χαράδρα στην Περδικόλακα βρίσκεται το ξωκλήσι της Αγίας Παρασκευής που χτίστηκε στα 1851. Η κτητορική επιγραφή βρίσκεται πάνω από την τοξωτή νότια είσοδο. Στην κατάληξη της Παλατράχης βρίσκεται το ξωκλήσι Ανάληψη του Χριστού που κτίσθηκε γύρω στο 1975 επί παλαιών θεμελίων. Πέτρινο γεφύρι του τελευταίου τετάρτου του 19ου αι. βρίσκεται στο Πλατανόρεμα (Κάκαβος) κοντά στον Πλατανίτη, στα όρια Ναυπάκτου και Αντιρρίου.

Άλλα αξιοθέατα είναι οι παραλίες του Πλατανίτη καθώς επίσης και η διαδρομή που ξεκινά από τα υψώματα του Πλατανίτη και καταλήγει στην Κλόκοβα, όπου προσφέρει μοναδική θέα σε όλο το Δήμο του Αντιρρίου. Στο Μολύκρειο, τον Ιούνιο στη γιορτή του Άϊ Γιάννη του Ριγανά, ανάβουν φωτιές και τις περνούν πηδώντας και προσφέρεται ψητό αρνί.

Ο μοναχικός θρήνος – το ζεϊμπέκικο

Ο μοναχικός θρήνος – 

το ζεϊμπέκικο

Το ζεϊμπέκικο δύσκολα χορεύεται. Δεν έχει βήματα· είναι ιερατικός χορός με εσωτερική ένταση και νόημα που ο χορευτής οφείλει να το γνωρίζει και να το σέβεται.

Είναι η σωματική έκφραση της ήττας. Η απελπισία της ζωής. Το ανεκπλήρωτο όνειρο. Είναι το «δεν τα βγάζω πέρα». Το κακό που βλέπεις να έρχεται. Το παράπονο των ψυχών που δεν προσαρμόστηκαν στην τάξη των άλλων.

Το ζεϊμπέκικο δεν χορεύεται ποτέ στην ψύχρα ει μη μόνον ως κούφια επίδειξη. Ο χορευτής πρέπει πρώτα «να γίνει», να φτιάξει κεφάλι με ποτά και όργανα, για να ανέβουν στην επιφάνεια αυτά που τον τρώνε. Η περιγραφή της προετοιμασίας είναι σαφής:

Παίξε, Χρήστο, το μπουζούκι,

ρίξε μια γλυκιά πενιά,

σαν γεμίσω το κεφάλι,

γύρνα το στη ζεϊμπεκιά.

(Τσέτσης) 

Ο αληθινός άντρας δεν ντρέπεται να φανερώσει τον πόνο ή την αδυναμία του· αγνοεί τις κοινωνικές συμβάσεις και τον ρηχό καθωσπρεπισμό. Συμπάσχει με τον στίχο ο οποίος εκφράζει σε κάποιον βαθμό την προσωπική του περίπτωση, γι’ αυτό επιλέγει το τραγούδι που θα χορέψει και αυτοσχεδιάζει σε πολύ μικρό χώρο ταπεινά και με αξιοπρέπεια. Δεν σαλτάρει ασύστολα δεξιά κι αριστερά· βρίσκεται σε κατάνυξη. Η πιο κατάλληλη στιγμή για να φέρει μια μαύρη βόλτα είναι η στιγμή της μουσικής γέφυρας, εκεί που και ο τραγουδιστής ανασαίνει.

Ο σωστός χορεύει άπαξ· δεν μονοπωλεί την πίστα. Το ζεϊμπέκικο είναι σαν το «Πάτερ Ημών». Τα είπες όλα με τη μία.

Τα μεγάλα ζεϊμπέκικα είναι βαριά, θανατερά:

Ίσως αύριο χτυπήσει πικραμένα

του θανάτου η καμπάνα και για μένα.

(Τσιτσάνης)

 *****

Τι πάθος ατελείωτο που είναι το δικό μου,

όλοι να θέλουν τη ζωή κι εγώ το θάνατό μου.

(Βαμβακάρης) 

Το ζεϊμπέκικο δεν σε κάνει μάγκα*· πρέπει να είσαι για να το χορέψεις. Οι τσιχλίμαγκες με το τζελ που πατάνε ομαδικά σταφύλια στην πίστα εκφράζουν ακριβώς το χάος που διευθετεί η εσωτερική αυστηρότητα και το μέτρο του ζεϊμπέκικου.

Το ζεϊμπέκικο δεν χορεύεται σε οικογενειακές εξόδους ή γιορτές στο σπίτι· απάδει προς το πνεύμα. Πόσο μάλλον όταν υπάρχουν κουτσούβελα που κυκλοφορούν τριγύρω παντελώς αναίσθητα.

Είναι χορός μοναχικός. Όταν το μνήμα χάσκει στα πόδια σου, ο τόπος δεν σηκώνει άλλον. Είναι προσβολή να ενοχλήσει μια ξένη κι απρόσκλητη παρουσία. Γι’ αυτό κάποιοι ανίδεοι αριστεροί διανοούμενοι ερμήνευσαν την επιβεβλημένη ερημία του χορού με τα δικά τους φοβικά σύνδρομα· αποκάλεσαν το ζεϊμπέκικο «εξουσιαστικό χορό», που περιέχει, δήθεν, μια «αόρατη απειλή». Είδαν, φαίνεται, κάποιον σκυλόμαγκα να χορεύει και τρόμαξαν. Όμως, και έναν κυριούλη αν ενοχλήσεις στο βαλσάκι του, κι αυτός θα αντιδράσει.

Το ζεϊμπέκικο δεν είναι γυναικείος χορός. Απαγορεύεται αυστηρώς σε γυναίκα να εκδηλώσει καημούς ενώπιον τρίτων· είναι προσβολή γι’ αυτόν που τη συνοδεύει. Αν δεν είναι σε θέση να ανακουφίσει τον πόνο της, αυτό τον μειώνει ως άντρα και δεν μπορεί να το δεχτεί. Και στο μάτι δεν κολλάει.

Μια γυναίκα δεν είναι μάγκας· είναι θηλυκό ή τίποτα. Κι ένας άντρας, πρώτα αρσενικό και μετά όλα τ’ άλλα. Αυτό είναι το αρχέτυπο. Κι αν το εποικοδόμημα γέρνει καμιά φορά χαρωπά, η βάση μένει ακλόνητη. Εξαιρούνται οι γυναίκες μεγάλης ηλικίας που μπορεί να έχουν προσωπικά βάσανα: χηρεία ή πένθος για παιδιά. (Κι όμως είδα σπουδαίο ζεϊμπέκικο από δύο γυναίκες· τη Λιλή Ζωγράφου, που αυτοσχεδίαζε έχοντας αγκαλιάσει τον εαυτό της από τους ώμους με τα χέρια χιαστί σαν αρχαία τραγωδός· και μια νεαρή πουτάνα σε ένα καταγώγιο των Τρικάλων, πιο αυτεξούσια απ’ όλους τους αρσενικούς εκεί μέσα.)

Η μεγάλη ταραχή είναι οι χωρικοί. Σε πλατείες χωριών, με την ευκαιρία του τοπικού πανηγυριού ή άλλης γιορτής, κάτι καραμπουζουκλήδες ετεροδημότες χορεύουνε ζεϊμπέκικο στο χώμα· προφανώς για να δείξουνε στους συγχωριανούς τους πόσο μάγκες γίνανε στην πόλη. Οι άνθρωποι της υπαίθρου δεν έχουν μπει στο νόημα κι ούτε μπορούν να εννοήσουν. Τα δικά τους ζόρια είναι κυκλικά· έρχονται, περνάνε και ξαναέρχονται σαν τις εποχές του χρόνου. Δεν είναι όλη η ζωή ρημάδι. Γι’ αυτό χορεύουν εξώστρεφα, κάνουν φούρλες, σηκώνουν το γόνατο ή όλο το πόδι, κοιτάνε τους γύρω αν τους προσέχουν, χαμογελάνε χορεύοντας. Μιλάνε με τον Θεό των βροχών και του ήλιου, όχι τον σκοτεινό Θεό του χαμόσπιτου και των καταγωγίων.

Δεν γίνεται καν λόγος για το τσίρκο που χορεύει επιδεικτικά, σηκώνει τραπέζια με τα δόντια και ισορροπεί ποτήρια στο κεφάλι του. Ή τη φρικώδη καρικατούρα ζεϊμπέκικου που παρουσιάζουν οι χορευτές στις παλιές ελληνικές ταινίες και προσφάτως στα τηλεοπτικά σόου.

Το ζεϊμπέκικο είναι κλειστός χορός, με οδύνη και εσωτερικότητα. Δεν απευθύνεται στους άλλους. Ο χορευτής δεν επικοινωνεί με το περιβάλλον. Περιστρέφεται γύρω από τον εαυτό του, τον οποίο τοποθετεί στο κέντρο του κόσμου. Για πάρτη του καίγεται, για πάρτη του πονάει και δεν επιζητεί οίκτο από τους γύρω. Τα ψαλίδια, τα τινάγματα, οι ισορροπίες στο ένα πόδι είναι για τα πανηγύρια. Το πολύ να χτυπήσει το δάπεδο με το χέρι «ν’ ανοίξει η γη να μπει». Και, όσο χορεύει, τόσο μαυρίζει. Πότε μ’ ανοιχτά τα μπράτσα μεταρσιώνεται σε αϊτό που επιπίπτει κατά παντός υπεύθυνου για τα πάθη του και πότε σκύβει τσακισμένος σε ικεσία προς τη μοίρα και το θείο.

Τα παλαμάκια που χτυπάνε οι φίλοι ή οι γκόμενες καλύτερα να λείπουν. Ο πόνος του άλλου δεν αποθεώνεται. Το πιο σωστό είναι να περιμένουν τον χορευτή να τελειώσει και να τον κεράσουν. Να πιούνε στην υγειά του· δηλαδή να του γιάνει ο καημός που τον έκανε να χορέψει.

Ειπώθηκε πως το ζεϊμπέκικο σβήνει. Ο αρχαϊκός χορός της Θράκης που τον μετέφεραν οι ζεϊμπέκηδες στη Μικρά Ασία και τον επανέφεραν στην Ελλάδα οι πρόσφυγες του 1922 έχει ολοκληρώσει τον ιστορικό του κύκλο· δεν έχει θέση σε μια νέα κοινωνία με άλλα αιτήματα και άλλες προτεραιότητες. Μπορεί και να γίνει έτσι. Αν χαθούν η αδικία, ο έρωτας και ο πόνος· αν βρεθεί ένας άλλος τρόπος που οι άντρες θα μπορούν να εκφράζουν τα αισθήματά τους με τόση ομορφιά και ευγένεια, μπορεί να χαθεί και το ζεϊμπέκικο.

Όμως βλέπεις μερικές φορές κάτι παλικάρια να γεμίζουν την πίστα με ήθος και λεβεντιά που σε κάνουν να ελπίζεις όχι απλώς για τον συγκεκριμένο χορό, αλλά για τον κόσμο ολόκληρο.

———

* Ο μάγκας είναι άντρας σεμνός, καλοντυμένος και μοναχικός. Δεν είναι επιδεικτικό κουτσαβάκι και αλανιάρης. Όπως αναφέρεται και στο Μείζον Ελληνικό Λεξικό, «μάγκας: έξυπνος και με συμπεριφορά που ταιριάζει σε άντρα».

 Άρθρο του Διονύση Χαριτόπουλου στην εφημερίδα Τα Νέα, 14/9/2002. 

Αντικλείδι , http://antikleidi.com

Η κουλτούρα της αγένειας

Πώς φτάσαμε να θεωρείται κανονικότητα η επίδειξη των κακών τρόπων.

Οταν συναντιούνται τυχαία δύο άγνωστοι στον δρόμο, έλεγε ο Ερβιν Γκόφμαν (αμερικανός κοινωνιολόγος των ηθών της καθημερινής ζωής), αυτό που ακούγεται συχνότερα να βγαίνει από το στόμα τους είναι «καλημέρα» και «συγγνώμη». Και συμπλήρωνε: Αυτά τα «καλημέρα» και τα «συγγνώμη» πρέπει να τα λάβουμε σοβαρά υπόψη και να τα μελετήσουμε, αν θέλουμε να κατανοήσουμε πώς λειτουργεί μια κοινωνία.

Αν ο Γκόφμαν μπορούσε να κάνει μια βόλτα σε ένα ελληνικό αστικό κέντρο τού σήμερα, ας πούμε στην πρωτεύουσα, θα παρατηρούσε ότι όταν συναντιούνται δύο άγνωστοι μπορούν να ακουστούν πολλά διαφορετικά πράγματα, εκ των οποίων σπανιότερα «καλημέρα» και «συγγνώμη». Ο εισαγωγικός χαιρετισμός συχνά απουσιάζει ή στην καλύτερη περίπτωση αντικαθίσταται από ένα, μάλλον επιθετικό, «να σας πω!». Η έκφραση δε του αιτήματος που πυροδοτεί την επικοινωνία είναι συχνά αδιαμεσολάβητη: «Θέλω αυτό» ή «Εχετε το τάδε;» ή «Το τσιγάρο σας έρχεται κατευθείαν πάνω μου!». Η απουσία  της λεκτικής ευγένειας συνοδεύεται συχνά και από εκφράσεις αγένειας πέραν της φυσικής γλώσσας: η παντελής αδυναμία συγκρότησης ουράς σε ένα ταμείο και οι συνακόλουθοι αναστεναγμοί δυσαρέσκειας που βγαίνουν από το παρατοποθετημένο μπουλούκι των ανθρώπων, το σολιψιστικό μπλοκάρισμα του διαδρόμου ή της πόρτας στο βαγόνι του μετρό, η ευκολία με την οποία κάποιος «δεν σε βλέπει» και σε προσπερνά κλέβοντας τη σειρά σου, χωρίς να αντιλαμβάνεται καν το «δυνατό άγγιγμα» που προκύπτει από το «ασυναίσθητο» σκούντημα ή ποδοπάτημα, δεν είναι παρά μερικές από αυτές.

Η αγένεια δεν είναι προφανώς ελληνικό προνόμιο. Σε όλες τις πόλεις, όπου η επικοινωνία δεν γίνεται με όρους γνωριμίας όπως συμβαίνει στις πιο μικρές κοινότητες, οι άνθρωποι συχνά απογοητεύονται από τη συμπεριφορά τρίτων απέναντί τους. Το ενδιαφέρον όμως της ελληνικής αγένειας στις τυχαίες δημόσιες συναντήσεις μεταξύ αγνώστων είναι ότι αυτή δεν γίνεται ποτέ αντιληπτή ως μεμονωμένη παρέκκλιση από έναν κανόνα αστικής ευγένειας παρά θεωρείται κανονικότητα. Αντίθετα, μέσα σε ένα καθεστώς απόλυτης αστικής διαστροφής, οι τύποι ευγένειας είναι εκείνοι που θεωρούνται παρέκκλιση και γίνονται συχνά αντικείμενο γελοιοποίησης, σχολιασμού και (καλοπροαίρετης;) πλάκας.

Η κουλτούρα της αγένειας διαμορφώνει ασφαλώς και τους όρους δημοσιότητας των δημοσίων προσώπων. Φωνές, τσιρίδες, υποτιμητικός πληθυντικός και μάγκικος ενικός κυριαρχούν στη ζωντανή και τηλεοπτική πολιτική αντιπαράθεση. «Ακούς τι σου λέω, ρε; Ακούς τι σου λέω;», «Αυτό που σου λέω, εγώ!» ακούγονται να βγαίνουν από το στόμα μελιτζανοκόκκινων προσώπων έτοιμων να εκραγούν. Περιγραφικά επίθετα εν είδει κατηγορητηρίου (Καραγκιόζης, μαφιόζοι, λαμόγια, ρουφιάνοι) και ηθικολογίζοντες αφορισμοί («σα δεν ντρέπεστε!», «καλά, εντάξει, μπαρμπούτσαλα») και πού και πού κανένα αναστοχαστικό συγγνώμη («Μα είστε εντελώς ηλίθιος, συγγνώμη κιόλας») δίνουν και παίρνουν προτού τα διακόψει ρυθμικά η τέλεια μονοτονία της επανάληψης: «Με αφήνετε να μιλήσω; Με αφήνετε να μιλήσω; Μα γιατί δε με αφήνετε να μιλήσω;».

Η ελληνική κουλτούρα της αγένειας δεν είναι καθαυτή κακή, όπως αντίστοιχα μια άλλη εθνική κουλτούρα ευγένειας δεν είναι καθαυτή καλή. Πράγματι η χρήση κάποιων λέξεων όπως «καλημέρα», «συγγνώμη», «ορίστε», «παρακαλώ», «ευχαριστώ», καθώς και η χρήση του πληθυντικού αριθμού δεν εξασφαλίζουν από μόνες τους την καλή συμβίωση των κατοίκων των πόλεων, ούτε επαρκούν για να εξαλείψουν τη βία – βίαιες συμπεριφορές εκδηλώνονται κάλλιστα και σε συνθήκης απόλυτης ευγένειας. Επιτελούν όμως, όπου χρησιμοποιούνται, μια σειρά από πολύπλοκες κοινωνικές λειτουργίες τις οποίες δεν πρέπει να παραβλέψουμε: οργανώνουν τις τυχαίες αλλά αναπόφευκτες συναντήσεις μεταξύ αγνώστων, φτιάχνουν μικρές καθημερινές τελετουργίες, αισθητικοποιούν την επικοινωνία κρύβοντας την πραγματική αδιαφορία που μπορεί να νιώθει ο ένας για τον άλλον, επιτρέπουν την έκφραση μέχρι και των πιο παράδοξων αιτημάτων διαλύοντας και ξαναφτιάχνοντας στιγμιαίες σχέσεις εξάρτησης. Κυρίως, όμως, υφαίνουν το πλαίσιο μιας κουλτούρας που υπολογίζει τον Άλλον, επιτρέπει την κριτική, αλλά επιζητεί τη συναίνεση.

Όχι, η κουλτούρα της αγένειας δεν είναι καθαυτή κακή. Ευνοεί όμως τις εκρήξεις, τις φορμαλιστικές αντιπαραθέσεις και τις ανταγωνιστικές επιδείξεις υπέρμετρων εγώ. Αντίθετα, η αναγνώριση του Άλλου και η προσοχή στις ανάγκες του, που αυτόματα προκύπτουν από τη μηχανική χρήση ξερών τύπων ευγένειας, καθρεφτίζουν μία προδιάθεση συναίνεσης, απαραίτητη για την αστική συμβίωση. Ευγένειες και αγένειες, ήρθε η ώρα όλες αυτές τις λέξεις, τις στάσεις, τις συμπεριφορές, να τις πάρουμε στα σοβαρά.

____

 Η Χαριτίνη Καρακωστάκη είναι πολιτική επιστήμων, υποψήφια διδάκτωρ Κοινωνιολογίας στην Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales (Paris)

 Πηγή: tanea.gr

Αντικλείδι , http://antikleidi.com